BİLİŞSEL BECERİLERE HAZIRLIK MODÜLÜ
MODÜLÜN AMACI
Bilişsel becerilerini geliştirebilme
KAZANIMLAR
- Göz teması kurar.
- Görsel uyaran verildiğinde uyaranın geldiği yöne bakar.
- İşitsel uyaran verildiğinde uyaranın geldiği yöne bakar.
- Nesneleri renklerine göre eşleştirir.
- Adı söylenen nesnenin resmini gösterir.
- Dinletilen sesi, uygun resimle eşleştirir.
- Tek eylem bildiren yönergeyi yerine getirir.
- İki eylem bildiren yönergeyi yerine getirir.
- Üç ve daha fazla eylem bildiren yönergeyi yerine getirir.
- Saklanmış nesneyi bulur.
- Sınırlı alanları boyar.
- Şekilleri rastgele boyar.
- Oyun oynarken sıra alır.
- Oyun içindeki sorumluluğunu yerine getirir.
- Hareketi taklit eder.
- Sesleri taklit eder.
- Nesneleri karşıt olma durumuna göre ayırt eder.
- Ana renkleri tanır.
- Ara renkleri tanır.
- Yazı araç-gereçlerini kullanır.
MODÜLÜN SÜRESİ
Bu modül için öngörülen süre 100 ders saatidir.
MODÜLÜN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR:
- “Bilişsel Becerilere Hazırlık” modülü zihinsel yetersizliği olan bireylerin destek eğitimine
başladıklarında öğrenmelerinin anlamlı ve kalıcı olmasını daha sonraki aşamalarda önerilecek
olan modüllerdeki kazanımlar için bireyi hazırlamak amacıyla geliştirilmiştir.
- Hazırlanan modül ağır ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olup daha önce özel eğitim hizmeti
almamış veya akademik becerileri içeren modüllerden herhangi birisini alamayacak durumda
olan bireyleri ve 36–72 ay grubunda yer alan zihinsel yetersizliği olan çocukları
kapsamaktadır.
- “Bilişsel Becerilere Hazırlık” modülünde yer alan becerilerin kazandırılması için dikkat,
görsel, işitsel algı ve el göz koordinasyonunun geliştirilmesi gerekmektedir.
- Dikkat, bir işi tam olarak yapabilmek için gereken süre içerisinde yapılması istenen davranışa
odaklanabilmektir. Bireylerde dikkatin geliştirmesi ilginin çekilmesiyle gerçekleşir. Bireylerin
yapılan iş üzerine ilgileri çekildikten sonra dikkatin işin devamı süresince canlı tutulması
gerekmektedir. Bireyin ilgi, ihtiyaç ve yaş gelişimine uygun, dikkatini çekecek materyaller
kullanılmalıdır.
- Renk kavramı öğretilecekse ana renklerden başlanarak öğretim yapılmalıdır. Zihinsel
yetersizliği olan birey, renk kavramını kazanırken verilen rengin olumlu ve olumsuz nitelikleri
arasında ayrım yapması gerekir. Örneğin, “ kırmızı” kavramının olumsuz örnekleri kırmızı
olmayan nesnelerle sunulur. Kırmızı bir kalem yanında sarı renkli bir kalem gösterilerek
kavramın “Bu kırmızı.” , “Bu kırmızı değil.” şeklinde öğretimi yapılır.
- Kavramın olumlu ve olumsuz örneklerinin karışık sunulması kavramı tamamlayan niteliklerin
açıkça ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Kavramın olumlu ve olumsuz örneklerini olabildiğince
somutlaştırmak öğrenmeyi kolaylaştıracaktır. Örneğin, elle tutulabilen boncuk, fasulye vb.
nesneler ile kırmızı kavramının öğretimi somutlaştırılabilir.
- Karşıtlık (zıtlık) bildiren nesnelerin öğretimi yapılırken bu nesnelerin sunularak bireyin
dokunması ve resimler aracılığıyla görmesi sağlanmalıdır. Örneğin, soğuk anlatılacaksa
bireyin eline buz verilerek soğuğu hissetmesi sağlanmalıdır. Aynı şekilde temiz ve kirli
anlatılırken de temiz ve kirli olan giysi, eşya vb. nesne veya nesne resimleri gösterilmelidir.
- Her bir kazanımla ilgili çalışılırken kullanılan materyallerin çeşitli duyu organlarına hitap
etmesine özen gösterilmelidir. Birden fazla duyu organına etki yapabilecek görsel ve işitsel
materyaller (ses çıkaran, hikâye anlatan resim kartları vb.) kullanılabilir.
- Dikkat kontrolünü artırmak için her bir etkinlikte kullanılacak materyaller sırayla bireye
sunulmalıdır.
- Öğretmen veya uygulayıcı oyun etkinliğine katılarak oyun kurallarına model olmalıdır.
İlerleyen zamanlarda aşamalı olarak öğretmen veya uygulayıcı oyundan çekilmelidir. Sözel
ipucu vererek kurallar hakkında uyarıda bulunmalıdır.
- Boyama etkinlikleri esnasında bireyin ev ortamında bulunan nesne resimlerinin boyanması,
çeşitli hayvan resimlerinin boyanması ve bireyin çizebiliyorsa kendisinin ortaya koyduğu
resimleri boyama çalışmaları yaptırılmalıdır.
- Yazma becerisini kazandırmak amacıyla öğretmen veya uygulayıcı, avuç içi ve parmaklarla
serbest boyama, havada, suda ve kum havuzunda çeşitli yazma uygulamaları yaptırmalıdır.
- Öğretim yapılan ortamda bireylerin oyuncaklar, eğitim araç-gereçleri vb. nesnelerin önce
yarısını görebileceği sonra da saklanan nesnelerin tamamını bulabileceği oyunlar
düzenlenmelidir.
- Öğretmen veya uygulayıcı, ailelere hangi kazanımı çalıştıklarını, bu kazanımın ev ortamında
nasıl desteklenmesi gerektiği konusunda bilgi vermelidir. Böylece yapılan eğitimin kalıcı
olması için aile teşvik edilmiş olacaktır.
MODÜLÜN İÇERİĞİ
- ALGI ÇALIŞMALARI
- İşitsel Algı
- Görsel Algı
- YÖNERGE ÇALIŞMALARI
- Tek Eylem
- İki Eylem
- Üç Eylem
- BOYAMA ÇALIŞMALARI
- Rastgele
- Sınırlı
Ç. OYUN OYNAMA
- Sıra Alma
- Oyun İçinde Sorumluluk
- EŞLEME ÇALIŞMALARI
- Nesne
- Resim
- Ses
- TAKLİT BECERİLERİ
- Hareket
- Ses
- RENKLER
- Ana Renkler
- Ara Renkler
- KARŞITLIK
- Sıcak- Soğuk
- Açık- Kapalı
- Temiz- Kirli
- Yumuşak-Sert
Ğ. NESNE BULMA ÇALIŞMALARI
- Saklanan Nesne
MODÜLDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Modülde ölçme ve değerlendirme süreci; kaba değerlendirme, öğretim öncesi değerlendirme,
öğretim sürecini (ders saati) değerlendirme, son değerlendirme ve öğretim sonrası (dönem sonu)
değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır. Bu aşamalarla ilgili hazırlanan örnek formlara yönelik
açıklamalar aşağıda verilmiştir.
- Kaba Değerlendirme
- Kaba Değerlendirme Formu’nda “Bilişsel Becerilere Hazırlık” modülü kazanımlarının
değerlendirilmesinde bağımsız olarak yapılan beceriler “+”, bağımsız olarak yapılamayan
beceriler “-” olarak işaretlenmelidir. Açıklama bölümünde ise değerlendirme sırasındaki
gözlemler yazılmalıdır.
- Kaba Değerlendirme Formu’na kayıt yapılırken bireyin tepkilerine müdahale edilmemeli ve
bireye yardımda bulunulmamalıdır.
- Kaba değerlendirme sonucunda aile ile iş birliği yapılarak BEP hazırlanmalıdır.
- Öğretim Öncesi Değerlendirme
- Öğretim öncesi değerlendirme sonuçları, Performans Kayıt Tablosu’nda yer alan “Öğretim
Öncesi Değerlendirme” sütununa işaretlenmelidir.
- Yapılan kaba değerlendirme sonucunda “sesleri taklit etme” kazanımının yetersiz olduğu ve
bağımsız olarak yapılamadığı varsayılarak bir örnek hazırlanmıştır.
- Öğretim öncesi değerlendirmede öncelikle ele alınan “Sesleri taklit et.” kazanımı alt
basamaklara ayrılmıştır: 1. Duyduğun insan sesini tekrar et. 2.Duyduğun hayvan sesini tekrar
- 3.Duyduğun taşıt sesini tekrar et.
ç. “Öğretim Öncesi Değerlendirme” sütununa “Sesleri taklit et.” ile ilgili işaretleme yapılırken her
bir alt basamak için bireye yönerge verilir ve bireyin bunu yapıp yapamadığına bakılır.
Yapabildikleri için “+”, yapamadıkları için “-” işaretlenecektir.
- Öğretim Sürecini (Ders Saati) Değerlendirme
- Öğretim sürecini değerlendirme sonuçları, her ders saati sonunda Performans Kayıt
Tablosu’nda yer alan “Öğretim Sürecini Değerlendirme” sütununa işaretlenir.
- Öğretim öncesi değerlendirme sonucunda birey “Sesleri taklit et.” kazanımının alt
basamaklarından bağımsız olarak yapamadıkları üzerinde öğretim yapılacaktır.
- Her ders saati öğretiminin sonunda bireyin becerinin hangi basamağında kaldığı Öğretim
Sürecini Değerlendirme Formu’na işlenir.
ç. Performans kayıt tablosunun sonunda yer alan aile bilgilendirme bölümünde, “Sesleri taklit et.”
kazanımının hem öğretilmesinin hem de kalıcılığının sağlanabilmesi için yapılacak tekrarlar ile
ilgili açıklamalar da bulundurulacaktır.
Ç. Son Değerlendirme
- Örnek Alınan kazanım “Sesleri taklit etme” becerisi olduğu için öğretim sürecinde yapmış
olduğumuz son ders saati değerlendirmesi, aynı zamanda bireyin bu kazanım için son
değerlendirilmesi olacaktır. Bu nedenle ayrı bir form hazırlanmamıştır.
- Bilişsel becerilere hazırlık modülünde bulunan eşleme çalışmaları, renkler vb. ile ilgili
kazanımlar için Performans Kayıt Tablosu’nda öğretim süreci değerlendirme basamakları
gerçekleştiği ( “+” ya da “B” olarak işaretlendiği ) zaman farklı soru ve materyallerle ezbere
yapılıp yapılmadığını değerlendirmek amacıyla Son Değerlendirme Formu hazırlanmalıdır.
- Son değerlendirme sonucunda tüm alt basamaklar “+” ya da “B” olarak işaretlendiğinde
kazanımın gerçekleştiği, “-” ya da “ Sİ, MO veya FY” işaretlendiğinde ise kazanımın
gerçekleşmediği ve öğretimin tekrar edilmesi gerektiğine karar verilir.
- Öğretim Sonrası (Dönem Sonu) Değerlendirme
- Bireyin gelişimi, öğretim süreci değerlendirme sonuçlarına uygun olarak her ay sonunda
Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu’na işlenecektir.
- Dönem Sonu Performans Değerlendirme Formu doldurulurken kazanıma hangi ayda
başlanmış ise o ay ile ilgili sütuna, kazanım bir ay içinde gerçekleşti ise “+” olarak işaretlenir.
Kazanım başlanıldığı aydan sonraki aylarda devam ediyorsa (kazanım gerçekleşmedi ise) “-”
olarak işaretlenir. Kazanımın gerçekleştiği aya “+” konur.
- Dönem sonunda öğretimi yapılamayan ve öğretimi tamamlanamayan kazanımlar “Dönem
Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu”na kaydedilecektir.
ç. Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca önerilen süre sonunda birey için gerçekleştirilmesi
amaçlanan kazanımlardan; gerçekleştirilemeyen ya da öğretimi yapılamayan kazanımlar
ayrıntılı olarak, öğretime hiç başlanmadı ise b