YÜZÜSTÜ MODÜLÜ ve MODÜLÜN AMACI
Yüzüstü pozisyonda baş-boyun, üst gövde kontrolünü sağlayabilme.
KAZANIMLAR
- Yan yatış pozisyonundan dönerek yüzüstü pozisyona geçer.
- Sırtüstü yatış pozisyonundan dönerek yüzüstü pozisyona geçer.
- Bağımsız baş kontrolünü sağlar.
- Kollar ve gövdenin simetrik duruşunu sağlar.
- Kollarından destek alarak üst gövdeyi kaldırır.
- Vücudunun çeşitli bölümlerini destek noktası olarak kullanır.
- Bir elinden destek alarak diğer elini amaca yönelik kullanır.
- Çevresiyle etkileşime girmede uygun vücut pozisyonu alır.
- Vücut farkındalığı artar.
- Gövde ağırlığını elleri ve ön kolları üzerinde taşıyarak ağırlık aktarır.
- Gövdesini, kollarını ve bacaklarını kullanarak ilerler (sürünür) ve yön değiştirir.
MODÜLÜN SÜRESİ
Yüzüstü modülünün uygulama süresi toplam 140 ders saatidir.
MODÜLÜN UYGULANMASIYLA İLGİLİ AÇIKLAMALAR
- Yüzüstü pozisyona geçiş aşamasında bireyin içinde bulunduğu klinik tabloya (spastik,
atetoid, bacaklar daha çok etkilenimli, kollar daha çok etkilenimli, tüm vücut etkilenimli
gibi) ve aktif hareket edebilme kapasitesine göre uygulayıcının, uygulayacağı kolaylaştırma
ve uyarma noktaları ayarlanmalıdır. Örneğin, bacaklarında kas kasılması fazla olan bir birey,
bacak bölgesinden kasılmayı artırmayacak şekilde desteklenerek yüzüstü pozisyona
getirilebilir ya da dönme sırasında bacakları daha aktif kullanması gereken bir birey için
destek verilmesi gereken yerler kollar olmalıdır.
- Uygulayıcının, uyarı ve desteği ile sırtüstü pozisyonundan yan yatma pozisyonuna ve yan
yatma pozisyonundan yüzüstü pozisyona gelirken hızlı olunmamalı; bireyin aktif hareket
etmesine olanak verilmeli ve bireyle olan göz teması devam ettirilmelidir.
- Yüzüstü pozisyonlamada baş kontrolü sırasında değişik boy yastıklar, rulolar, üçgen
kamalar kullanılabilir ya da baş, uygulayıcının, dizleri üzerinde desteklenebilir. Bağımsız
baş kontrolünün sağlanmasında ayna ve bireyin yaşına uygun görsel ve işitsel uyaranlar
kullanılabilir.
- Birey yüzüstü yatarken kolların ve bacakların simetrik duruşu ve ön kollar üzerinde baş
kontrolü sağlandıktan sonra eller üzerinde üst gövdeyi yükseltme çalışmalarına geçilmelidir.
- Yüzüstü pozisyonda baş kontrolü sağlandıktan sonra ön kollar üzerinde sağa ve sola ağırlık
aktarımları ve denge çalışılmalıdır.
- Eller üzerinde destekli pozisyonda sağa ve sola denge, omuz stabilizasyonunun (sabitliğinin) sağlanması ve koruyucu reaksiyonların (otomatik tepkilerin) geliştirilmesi önemlidir.
- Ön kollar üzerinde iken kolların ve bacakların alternatif ağırlık aktarımı ve öne doğru
hareket uyarısı ile ilerleme (sürünme) aktivitesi sırasında harekete uyumlu olarak bireyin
başının her iki yana çevrilmesi ve baş hareketlerinden gövde bacak hareketlerinin olumsuz
etkilenmemesine dikkat edilmelidir.
- Özellikle kas kasılması fazla olan bireylerde bireyin hazır olmadığı aktivitelere
zorlanmaması gerekir. Yapılacak her türlü zorlu aktivitenin var olan anormal kas
kasılmalarını artırıcı yönde etki gösterebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
- Yüzüstü pozisyonda eller üzerinde destekli üst gövdenin dik pozisyonda desteklenmesi
sağlanır sağlanmaz her iki kolla ileri uzanma, ellerle nesnelerin kavranması çalışmalarına
başlanmalıdır.
- Baş kontrolünü gerçekleştirebilen bireylerle, ön kollar üzerinde destekli duruşta kitap
okuma, yazı yazma, oyun oynama aktiviteleri yaptırılabilir.
MODÜLÜN İÇERİĞİ
- DÖNÜŞLER
- BAŞ KONTROLÜ
- KOL VE BACAK SİMETRİSİ
Ç. ÜST GÖVDEYİ KALDIRMA ÇALIŞMALARI
- D. VÜCUDUN DESTEK NOKTALARINI KULLANMA
- VÜCUT AĞIRLIĞINI AKTARMA
- SÜRÜNME
MODÜLDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
“Yüzüstü” modülünde ölçme ve değerlendirme süreci; kaba değerlendirme, öğretim öncesi
değerlendirme, öğretim sürecini (ders saati) değerlendirme, son değerlendirme ve öğretim sonrası (dönem sonu) değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır. Bu aşamalarla ilgili hazırlanan örnek formlara yönelik açıklamalar aşağıda verilmiştir.
- Kaba Değerlendirme: Özel eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından destek eğitimi ihtiyacı olduğuna dair karar alınmış birey için seçilen eğitim modülü ve bireyin öncelikli ihtiyaçları doğrultusunda; bireyselleştirilmiş eğitim planı (BEP) hazırlamak amacı ile yapılacak olan yüzeysel değerlendirmedir.
Bu değerlendirmenin hangi ölçütlere dayalı olarak yapılacağı, soruların-yönergelerin
yazılmasında nelere dikkat edileceği, ortamın nasıl olması gerektiği, değerlendirme
sonuçlarının nasıl aktarılacağı, uygulayıcının dikkat etmesi gereken açıklamalar bu bölüme
yazılacaktır.
- Öğretim Öncesi Değerlendirme: (Performans Kayıt Tablosu) Kaba değerlendirme
sonucunda bireyin BEP’ ine seçilen kazanımların öğretimine başlamadan önce hangi
basamakta olduğunu belirlemek amacı ile yapılacak olan ayrıntılı değerlendirmedir.
Bu değerlendirmenin hangi ölçütlere dayalı olarak yapılacağı, soruların-yönergelerin
yazılmasında nelere dikkat edileceği, ortamın nasıl olması gerektiği, değerlendirme
sonuçlarının nasıl aktarılacağı, uygulayıcının dikkat etmesi gereken açıklamalar bu bölüme
yazılacaktır.
- Öğretim Sürecinde Değerlendirme: (Performans Kayıt Tablosu) Ele alınan beceri,
kavram ya da disiplinin öğretimi sırasında izlenecek yol ve bunun bir ders saatlik
öğretiminin ayrıntılı değerlendirmesidir.
Bu değerlendirmenin hangi ölçütlere dayalı olarak ne zaman yapılacağı (her ders
saatinin başında ve sonunda… vb.), soruların-yönergelerin yazılmasında nelere dikkat
edileceği, ortamın nasıl olması gerektiği, değerlendirme sonuçlarının nasıl aktarılacağı,
uygulayıcının dikkat etmesi gereken açıklamalar bu bölüme yazılacaktır.
- Son Değerlendirme:Beceri öğretimine yönelik seçilen kazanımlarda, öğretim sürecinin son ders saatinde yapılan değerlendirme, aynı zamanda bireyin beceriyi gerçekleştirip
gerçekleştirmediğine yönelik yapılacak olan son değerlendirmesi olacaktır. Bu nedenle ayrı
bir form hazırlanmasına gerek yoktur.
- Öğretim Sonrası (Dönem Sonu) Değerlendirme:Her ay sonunda alınan
değerlendirmelerin (Performans Kayıt Tablosunun); Dönem Sonu Bireysel Performans
Değerlendirme Formuna genel olarak işlenmesi ve destek eğitimi programının sonunda
gelinen basamağın belirtilmesidir.
Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca önerilen süre içerisinde kazandırılması
amaçlanan kazanımlar maddeler hâlinde forma işlenir.
Kazanıma hangi ay içerisinde başlanmış ise o ay ile ilgili sütuna şayet kazanım 1 ay
içinde sonlandırıldıysa (kazanım gerçekleşti ise) “+” olarak işaretlenir. Kazanım başlanıldığı
aydan sonraki aylarda devam ediyorsa (kazanım gerçekleşmedi ise) “-” olarak işaretlenir.
Kazanımın gerçekleştiği aya “+” konur.
Özel Eğitim Değerlendirme Kurulunca önerilen süre sonunda birey için
gerçekleştirilmesi amaçlanan kazanımlardan; gerçekleştirilemeyenler ya da öğretimi
yapılamayanlar ile ilgili formun sonunda yer alan RAM bilgilendirme bölümüne ayrıntılı
olarak öğretime hiç başlanmadı ise gerekçeleri veya başlanmış olmasına rağmen kazanım
gerçekleştirilemedi ise hangi alt basamakta kalındığına dair açıklamalar yapılacaktır.